موضع کلی امیرالمؤمنین، امام حسن و امام حسین علیهم السلام در برخورد با معاویه

یادم نمی آید که تا به حال برخورد کرده باشم در وصیتهای حضرت امیر که چیزی راجع به (چگونگی برخورد با معاویه) گفته باشند، ولی ظاهرا وضع روشن بوده، اگر در متن تاریخ هم نمانده باشد وضع روشن بوده است. امیرالمؤمنین خودش تا آخر طرفدار جنگ با معاویه بود و حتی همان اواخر هم که وضع امیرالمؤمنین نابسامان بود باز چیزی که امیرالمؤمنین را ناراحت می داشت وضع معاویه بود و معتقد بود که باید با معاویه جنگید تا او را از میان برد. شهادت امیرالمؤمنین مانع جنگ جدید با معاویه شد. آن خطبه معروفی که در نهج البلاغه است که حضرت مردم را دعوت به جهاد کرد و بعد از اصحاب با وفایش که در صفین کشته شدند یاد کرد و فرمود: «این اخوانی الذین رکبوا الطریق و مضوا علی الحق، این عمار؟ و این ابن التیهان؟ و این ذوالشهادتین؟»؛

علائم و نشانه های قبل از ظهور نور

مرحوم شیخ صدوق و برخی دیگر از بزرگان آورده اند:

روزی حضرت امیرالمؤمنین، امام علیّ علیه السلام در جمع بسیاری از مردم سخنرانی می نمود؛ در ضمن فرمایشات خود، خطاب به مردم کرد و اظهار داشت:

ای مردم! پیش از آن که من از بین شما رحلت نمایم و مرا از دست دهید، آنچه می خواهید سؤال کنید وجویا بشوید تا از علوم من بهره مند گردید.

از بین افراد جمعیّت، شخصی به نام صعصعه بن صوحان از جای برخاست وسؤال کرد: یا امیرالمؤمنین! دَجّال چگونه و در چه زمانی خارج می شود؟

امام علیّ علیه السلام در جواب فرمود: پیش از خروج دجّال، علائم ونشانه هائی است که یکی پس از دیگری ظاهر و واقع خواهد شد، از آن جمله:

لزوم تأمل و عبرت گیری از فتنه خوارج

بحث از خارجیگری و خوارج به عنوان یک بحث مذهبی، بحثی بدون مورد و فاقد اثر است، زیرا امروز چنین مذهبی در جهان وجود ندارد. اما در عین حال بحث درباره خوارج و ماهیت کارشان برای ما و اجتماع ما آموزنده است، زیرا مذهب خوارج هر چند منقرض شده است اما روحا نمرده است. روح " خارجیگری " در پیکر بسیاری از ما حلول کرده است.

کیمیای بصیرت

دکتر محمدمهدی جعفری از اساتید مبرز نهج‌البلاغه در کشورمان محسوب می‌شود. تحقیقات و تألیفات این استاد دانشگاه شیراز، از بهترین آثار منتشره پیرامون نهج‌البلاغه است. کتاب "تصحیح و ترجمه نهج‌البلاغه" ایشان در آیین بیست‌وششمین دوره‌ی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، به‌عنوان کتاب سال برگزیده و همچنین جایزه‌ی شانزدهمین دوره‌ی جایزه‌ی جهانی کتاب را به خود اختصاص داده است. دکتر جعفری سابقه‌ی سال‌ها تحمل حبس در رژیم گذشته را داشته و از نزدیک‌ترین دوستان مرحوم علی شریعتی بوده است.

- بصیرت چه معنا و مفهومی دارد؟ 

به‌طور کلی بصیرت یعنی داشتن آگاهی همه‌جانبه و ژرف‌ به امور؛ فریب ظواهر امر را نخوردن و مشاهده‌ی سرانجام کار پیش از اقدام به آن. این یک تعریف کلی از بصیرت است. وقتی بصیرت در زمینه‌های مختلف اعمال شود، انسان را در همان مورد راهنمایی و ارشاد می‌کند؛ همچنان‌که امیرالمؤمنین(ع) سرّ موفقیت در همه‌ی زمینه‌ها را داشتن بصیرت می‌داند.

تیری در دست دشمن

بسیاری از اوقات حق و باطل به هم آمیخته می‌شوند و افرادی از سر تبعیت از هوای نفس بدعت‌هایی می‌آفرینند که در عین باطل بودن از آن‌جا که شباهت با حق دارد، گروهی را می‌فریبد و آنان را در دام فتنه می اندازد. اگر حق و باطل کاملاً روشن و واضح بودند، افراد می‌توانستند به راحتی حق را تشخیص داده و به آن عمل کنند و نیز از باطل دوری گزینند. اما در چنین شرایطی که ذکر شد چنین امکانی به سختی وجود دارد. آن چیزی که در این شرایط نجات‌بخش است، بصیرت می‌باشد. امری که به خاطر فقدان آن بسیاری از اتفاقات ناگوار و تصمیمات غلط که آینده‌ی ملت‌ها را در معرض تباهی قرار می‌دهد رخ می‌دهد.