یادم نمی آید که تا به حال برخورد کرده باشم در وصیتهای حضرت امیر که چیزی راجع به (چگونگی برخورد با معاویه) گفته باشند، ولی ظاهرا وضع روشن بوده، اگر در متن تاریخ هم نمانده باشد وضع روشن بوده است. امیرالمؤمنین خودش تا آخر طرفدار جنگ با معاویه بود و حتی همان اواخر هم که وضع امیرالمؤمنین نابسامان بود باز چیزی که امیرالمؤمنین را ناراحت می داشت وضع معاویه بود و معتقد بود که باید با معاویه جنگید تا او را از میان برد. شهادت امیرالمؤمنین مانع جنگ جدید با معاویه شد. آن خطبه معروفی که در نهج البلاغه است که حضرت مردم را دعوت به جهاد کرد و بعد از اصحاب با وفایش که در صفین کشته شدند یاد کرد و فرمود: «این اخوانی الذین رکبوا الطریق و مضوا علی الحق، این عمار؟ و این ابن التیهان؟ و این ذوالشهادتین؟»؛
حسین با اهل بیت وداع کرد و به صبر و شکیبایى فرمود و نوید ثواب و اجر داد و گفت «ازارها بپوشید و آماده بلا باشید و بدانید که حافظ و حامى شما خداست و از شر دشمنان شما را نجات دهد و عاقبت امر شما را نیکو گرداند و دشمنان شما را به انواع بلا عذاب کند و در عوض این بلیت، به انواع نعمت ها و کرامات برساند. پس شکایت نکنید و چیزى که از قدر شما بکاهد به زبان نگویید.»
مردم روى به حسین آوردند.
باید ببینیم چطور شد امام حسین قیام کرد؟ در قیام حسین علیه السلام چند عامل را باید در نظر گرفت:
الف: از امام حسین برای خلافت یزید بیعت و امضاء میخواستند. آثار و لوازم این بیعت و امضاء چقدر بود؟ و چقدر تفاوت بود میان بیعت با ابوبکر یا عمر یا عثمان و صلح با معاویه و میان بیعت با یزید. به قول عقاد اولین اثر این بیعت و امضاء سب و لعن علی علیه السلام بود که در زمان معاویه شروع شده بود، و هم امضاء ولایت عهد و وراثت خلافت بود.
ب: امام حسین (ع) میفرمود: اصلی در اسلام است که در مقابل ظلم و فساد نباید سکوت کرد، اصل امر به معروف و نهی از منکر. خودش از پیغمبر روایت کرد: «من رأی سلطانا جائراً مستحلا لحرم الله...؛ هرکس پادشاه ستمگری را ببیند که حرام های الهی را حلال شمرده است.» ایضاً میگفت: «الا ترون ان الحق لا یعمل به...؛ آیا نمی نگرید که به حق عمل نمی شود.»
گریه بر حضرت اباعبدالله (()(ع) اختصاص به وقت معینی ندارد، لکن موسم آن محرم و صفر به ویژه عشر عاشورا است. هر چه به عاشورا نزدیکتر می شویم بیشتر باید گریه کرد چنانچه در روایات از حالات اهل بیت علیهم السلام چنین برمی آید. اصلا حسین (ع) ملقب به «قتیل العبره» است، یعنی کشته شده اشک چشم. سبب جاری شدن این چشمه رحمت است.
کمتر کسی است که حالات حضرتش را بخواند یا بشنود و محزون نشود، هر عقیده و مذهبی داشته باشد. البته هر چه دلش پاکتر باشد دل شکسته تر می شود. آثاری که بر گریه بر حسین مترتب است بسیار است. هم چنین آثار عظیمه اش در شداید و مواقع سختی که انسان در پیش دارد ظاهر می شود.